27/05/2011

ĐIỆN TRƯỜNG BÀ

Nằm tại thị trấn Trà Xuân, huyện Trà Bồng và ngay sát đường liên huyện Trà Bồng - Tây Trà, điện Trường Bà được xây dựng vào đầu thế kỷ 19, thờ bà Thiên Y A Na và hai vị công thần có công trong thời buổi đầu đi mở cõi tại các vùng đất Quảng Nam, Quảng Ngãi, Bình Định và một phần tỉnh Phú Yên ngày nay, thể hiện sự giao thoa tín ngưỡng giữa các dân tộc Kinh, Cor và Chăm. Sách “Đại Nam nhất thống chí” ghi nhận “đên” Trường Bà là một trong 17 đền, miếu tiêu biểu của vùng đất Quảng Ngãi, nhưng cư dân Kinh và Cor ở các huyện Trà Bồng và Tây Trà vẫn quen gọi nơi đây là “điện” Trường Bà.

Điện Trường Bà – Ảnh: Võ Qúy Câu (Tuổi Trẻ Online – 28.5.2008)

Tọa lạc tại một vị trí đắc địa với mặt chính nhìn ra cánh đồng lúa xanh, phía sau là rừng quế và dòng sông Trà Bồng lửng lờ trôi qua những bản làng, điện Trường Bà là một di tích văn hóa độc đáo, nổi bật với cây si già ôm choàng lấy cổng điện, tỏa bóng che mát cả một khoảng trời tạo nên cho ngôi đền nét cổ kính thâm trầm. Tại gian điện chính có đặt ban thờ bà Thiên hậu Thánh Mẫu, ngoài ra còn phối thờ hai nhân thần là Phó Đô tướng dương võ công thần Mai Đình Đông, (người có công đi mở đất Trấn Nam dinh) và Trấn quốc công Bùi Tá Hán (người có công lớn trong buổi đầu đi mở đất Quảng Nam - Quảng Ngãi).

Cổng điện có cây si hàng trăm năm tuổi bao phủ
Ảnh: Võ Qúy Câu (Tuổi Trẻ Online – 28.5.2008)

Chếch về phía Tây điện còn hiện diện ngôi miếu thờ Bạch Hổ sơn quân tương truyền là một “Ông hổ đi tu”. Nhờ có “Ông” mà cả một vùng rừng quế bạt ngàn không thấy các loài mãnh thú về quấy phá dân làng. Do vậy mà khi “Ông” mất, dân làng đã chôn cất tử tế và lập miếu thờ. Cạnh miếu còn có tượng hai con voi có bành hẳn hoi.

Bức tượng hình người Ả Rập được Sở VHTTDL Quảng Ngãi trao lại cho
Ban quản lý Điện Trường Bà – Ảnh: Minh Bảo (vietnamnet.vn – 20.5.2011)

Điện Trường Bà là di tích lịch sử văn hóa cấp tỉnh, được công nhận từ năm 1993. Trong năm 2010, Ủy ban Nhân dân huyện Trà Bồng đã có kế hoạch trùng tu tôn tạo di tích này với kinh phí 2 tỷ đồng được huy động từ nhân dân, các doanh nghiệp và nguồn ngân sách nhà nước. Mới đây một tin vui đến với điện Trường Bà khi vào sáng ngày 18-4-2011, đại diện lãnh đạo Sở Văn hóa Thể thao và Du lịch Quảng Ngãi đã trao một bức tượng qúy gần 1.500 năm tuổi cho Ban quản lý di tích lịch sử, văn hóa điện Trường Bà. Đây là một bức tượng hình người Ả Rập được làm bằng gốm, có niên đại từ thế kỷ 6 (hiện chỉ còn phần đầu, cao 6cm, đường kính 4cm) mà trong một lần đi điền dã cách đây 15 năm, nhóm nghiên cứu văn hóa của Sở Văn hóa Thể thao và Du lịch Quảng Ngãi đã tìm thấy trong đống đổ nát của điện Trường Bà và đã chuyển về Sở Văn hóa Thể thao và Du lịch Quảng Ngãi lưu giữ.

Lễ hội điện Trường Bà – Ảnh: Minh Bảo (vietnamnet.vn – 20.5.2011)

Hàng năm cứ đến ngày rằm tháng Tư âm lịch, không chỉ người Kinh có nguồn gốc Trà Bồng ở nhiều nơi đổ về điện Trường Bà thắp nhang viếng Bà cùng các nhân thần, mà người Cor cũng về đây mang theo quế, mật ong bày lễ cúng Bà trong tiếng cồng, chiêng ngân vang làm thành một lễ hội đông vui.

Mai Kim Thành