23/11/2011

HUYỀN THOẠI NHÀ RÔNG TÂY NGUYÊN

Sáng 19-6-2011, người dân Kon Tum đã mừng vui hồ hởi khánh thành nhà rông Kon Klor tại làng Kon Klor (phường Thắng Lợi, thành phố Kon Tum, tỉnh Kon Tum), được xây dựng ngay trên nền nhà rông cũ bị một học sinh lớp 9 nhậu xỉn đốt cháy ngày 9-5-2010. Đây được xem là nhà rông lớn nhất Kon Tum và cả Tây nguyên với chiều dài mặt nền 17m, chiều rộng 6m và chiều cao của nóc 22m (cao hơn nhà rông cũ 4m), nơi vẫn thường diễn ra các lễ hội văn hóa của tỉnh Kon Tum.

Nhà rông Kon Klor trong ngày khánh thành – Ảnh: Trà Khúc (nld.com.vn -19.6.2011)

Nhà rông Kon Klor được hoàn thành với tổng kinh phí xây dựng khoảng 1,8 tỉ đồng chưa tính đến trên 3.000 ngày công của bà con dân tộc Bah Nar làng Kon Klor cùng nhiều nghệ nhân đến từ các thôn làng khác. Chỉ riêng việc để có được khoảng 3.000 tấm tranh khổ 1m² cùng hàng ngàn cây rui, các thanh niên trong làng đã phải 3 tháng liền ròng rã, lặn lội đến nhiều vùng núi ở tận các huyện Kon Plông, Kon Rẫy để lấy nguyên liệu. Đặc biệt phần trụ là 14 cột gỗ tròn đường kính 50 - 60cm và mặt sàn đều làm bằng gỗ xoay qúy hiếm với gần 80m³ gỗ.

Cấu trúc nhà rông Tây nguyên – Ảnh: kienviet.net

Dựng nhà rông – Ảnh: nguồn baogialai.vn

Nhà rông không chỉ là một thiết chế văn hóa mà còn là di sản tiêu biểu gắn với lịch sử cư trú lâu đời của các dân tộc Tây nguyên. Đây là nơi diễn ra các sự kiện quan trọng như lễ tết, hội làng, các tập tục nghi lễ tôn giáo, tín ngưỡng, tiếp khách và lưu giữ bảo tồn những hiện vật qúy giá… Bằng các vật liệu lấy từ rừng như gỗ, lồ ô, tranh, dây mây…, với các dụng cụ thô sơ như rìu, dao, rựa và cách đo cổ truyền là dùng sải tay, người dân ở đây đã dựng nên những nhà rông vừa chắc chắn, vừa duyên dáng. Du khách sẽ rất thú vị với các tập tục của cộng đồng cư dân nơi đây khi xây dựng nhà rông, chẳng hạn trong quá trình thi công, nếu có điều gì sai sót thì người thợ không nói “xấu” hay “không đẹp” mà chỉ dùng từ “bỉ trò” có nghĩa là không đúng. “Xấu” và “không đẹp” là những từ được xem là tối kỵ khi đang thi công.

Nhà rông của người Bah Nar – Ảnh: Ngọc Tấn (nguồn danviet.vn)

Tham quan bản làng Tây nguyên, du khách có cảm giác như đang nghe đâu đó bản trường ca người khổng lồ xây núi, đào sông và những tiếng hú vang dội núi rừng, tiếng rì rầm như lời cầu nguyện cho vụ mùa tươi tốt… Tất cả những điều đó đều được lưu truyền từ mái nhà rông cao vút, từ phong tục và từ tấm lòng hiếu khách của đồng bào dân tộc ở Kon Tum. Đến với nhà rông Kon Tum, du khách đang đến với những điều đơn sơ mà lý thú của hiện tại pha lẫn nét thần thoại từ ngàn xưa hiện về…

Mai Kim Thành