28/10/2014

VƯỜN QUỐC GIA ULU TEMBURONG (BRUNEI)

Nằm về phía Đông Brunei Darussalam là quận Temburong, tách riêng với phần còn lại của Brunei bởi bang Sarawak của Malaysia. Đây là khu vực tập trung những khu rừng nguyên sinh chưa được khai phá, trong đó Vườn quốc gia Ulu Temburong ở phía Nam là Vườn quốc gia đầu tiên của Brunei, một khu vực bảo tồn rừng nhiệt đới tốt nhất trên đảo Borneo, được đánh giá là ví dụ điển hình từ chính sách bảo vệ rừng thành công của vương quốc Brunei.

ĐA DẠNG HỆ SINH THÁI

Vườn quốc gia Ulu Temburong là một trong ba Vườn quốc gia của Brunei, được thành lập và bảo vệ từ năm 1991 với diện tích 212 dặm vuông (chừng 550 km²), chiếm gần 40% diện tích quận Temburong. Nguyên đây là khu bảo tồn Batu Apoi rộng lớn, một khu rừng nhiệt đới ở vùng đất thấp có địa hình nằm dọc theo các dòng sông chính Temburong và Belalong tạo thành thung lũng hẹp, bao gồm các khu vực ven biển, khu vực đồi núi trồi lên ở phía Nam có độ cao 1.800m và các vùng đất thấp thuộc sườn núi phía Bắc.

Vườn quốc gia Ulu Temburong – Ảnh: nguồn tripadvisor.in

Nhờ vào vị trí và địa hình gồ ghề lại tách biệt với thế giới bên ngoài, Vườn quốc gia Ulu Temburong đã hạn chế được tối đa tác động của con người, trở thành rừng nhiệt đới được bảo tồn tốt nhất trên đảo Borneo. Với sự đa dạng về chủng loài động, thực vật, Vườn quốc gia Ulu Temburong quy tụ một quần xã sinh vật rất phong phú, được đánh giá là một trong những hệ sinh thái đa dạng nhất trên thế giới. Số lượng chủng loài nơi đây đa dạng đến nỗi cho đến nay, Bảo tàng Lịch sử tự nhiên London và Bảo tàng Brunei vẫn tiếp tục xác định và ghi nhận các chủng loài mới. 

Rừng mưa nhiệt đới – Ảnh: nguồn uluuluresort.com

Vườn quốc gia Ulu Temburong là điển hình của khu rừng mưa nhiệt đới, thường xanh với thảm thực vật gồm 5 tầng: cỏ - bụi cây - dưới tán - tán - vượt tán. Các tầng cây đều có sự cộng hưởng, trao đổi năng lượng từ mùn, tạo ra các loại vi sinh cung cấp dưỡng chất cho cây. Các nhà thám hiểm châu Âu lần đầu tiên đến đây đã bị hấp dẫn bởi màu xanh của lá cây, của những con sông ngoằn ngoèo qua các khu rừng và choáng ngợp bởi những kỳ quan của Borneo, đó là loài hoa lan qúy hiếm với những bông hoa có kích thước bằng chiếc đĩa ăn, loài cây ăn thịt (Parasitic Pitcher) hay loại cây thạch nam nổi tiếng… Tại các khu rừng đất thấp và vùng cao chủ yếu là rừng khộp, với ưu thế là các chi Shorea, Dryobalanops và Dipterocarpus ở rừng nhiệt đới thấp; chiếm ưu thế tại các khu vực rừng ngập mặn ven biển là các loài Mắm, Đước, Bần, Dừa nước, Bruguiera…

Loài khỉ mũi dài (Proboscis Monkey) – Ảnh: nguồn ddlucktravel.com

Sự đa dạng về chủng loài động vật cũng đáng ngạc nhiên với các loài động vật có vú, các loài bò sát, bướm, côn trùng và các loài chim… Loài có vú có số lượng đông nhất thế giới tập trung tại Vườn quốc gia Ulu Temburong là loài khỉ mũi dài (Proboscis Monkey), phổ biến nhất là loài vượn Bornean Müller với màu xám nâu và không đuôi, có môi trường sống chủ yếu là tán rừng và đôi khi ở cấp trung tán; nhiều loài bò sát tiêu biểu như Tắc kè cong ngón rãnh, (Cyrtodactylus sp pubisculus), Thằn lằn nước Beccaris (Tropidophorus Beccari), Thằn lằn nước Brookes (Tropidophorus brookei), Rắn nước vàng đốm (Hydrablabes periops), Rắn biến sậy (Calamaria lumbricoidea)… Tại đây có đến 400 loài bướm được ghi nhận, qúy hiếm và nổi tiếng nhất là loại bướm Birdwing Rajah Brooke có màu vàng và đen được gọi là “White Rajah”…; nhiều loài chim đáng chú ý như Hồng hoàng rậm mào (Anorrhinus), Tê giác Hồng hoàng (Buceros Rhinoceros), Broadbill đen và vàng (Eurylaimus ochromalus), chim mỏ sừng hoa hòe (Hornbill)…

Chim Tê giác Hồng hoàng – Ảnh: Sarahjanee (nguồn flickr.com)

Nhiều loài côn trùng cũng được thống kê, đặc biệt có rết và hai loài bọ cạp (scorpionid) được quan sát nhưng các chuyên gia chưa kịp ghi hình thì chúng đã chạy trốn; Ngoài ra còn phải kể đến các loài động vật lưỡng cư như Ếch lạch Kuhl (Limnonectes kuhlii), Cóc mảnh mai (Ansonis leptopus), Cóc Slender (Ansonia sp.), Ếch đá đốm đen (Staurois guttatus), Ếch vũng vàng bụng (Occidozyga laevis), Ếch rác lùn Mjoberg (Leptobrachium x mjobergi)…

ULU TEMBURONG - ĐIỂM KHÁM PHÁ THÚ VỊ

Sở hữu sinh cảnh sông nước núi non hữu tình, Vườn quốc gia Ulu Temburong trở thành điểm đến đáng mơ ước đối với những ai muốn khám phá thế giới hoang sơ. Năm 1993, Vườn quốc gia Ulu Temburong mở cửa hạn chế cho khách vào tham quan, chủ yếu là quan chức chính phủ, các nhà khoa học, các nhà nghiên cứu, các nhóm học tập và thanh niên, các nhà khai thác tour du lịch. Mãi đến năm 1996, công chúng mới được phép vào Vườn quốc gia. Do công tác bảo tồn thiên nhiên tại Brunei hết sức chặt chẽ nên bộ phận rừng du khách được tiếp cận cũng chỉ chiếm 1/550 km² - một con số quá khiêm tốn nhưng chỉ bấy nhiêu cũng đủ thỏa đáp sở thích phiêu lưu của những người đi tìm cảm giác lạ (!)…  

Thuyền Temuai đưa khách vào VQG – Ảnh: nguồn roninborneo.blogspot.com

Hành trình đến với Vườn quốc gia Ulu Temburong xem ra lắm nhiêu khê nhưng không vì thế mà kém phần thú vị. Khởi từ bến tàu tại trung tâm thủ đô Bandar Seri Begawan, du khách phải mất chừng 45 phút ngồi ca-nô cao tốc mới đến được Bangar, thị trấn duy nhất ở Temburong. Tại đây du khách sẽ chuyển sang xe buýt vượt quảng đường chừng 18km để đến Batan Duri nơi kết thúc con đường. Từ đây mới thực sự bắt đầu hành trình khám phá khi chuyển sang Temuai (một loại thuyền dài có chiều dài khoảng 8m, ngang 1m, chở được từ 5 đến 7 người) đi xuyên rừng đước theo con đường độc đạo dọc sông Temburong, mất chừng 30 phút vượt qua vùng đệm để đến trung tâm Vườn quốc gia.

Điểm ngắm cảnh tuyệt vời – Ảnh: nguồn vitual-bruneidarussalam.blogspot.com

Tại đây, theo mạng lưới boardwalks - lối đi bằng gỗ dài chừng 7km, du khách sẽ tản độ khám phá khu rừng tán mà không cần phải đặt chân xuống mặt đất. Thử thách lớn nhất nằm ở cuối hành trình khi du khách phải vượt qua 1.262 bậc thang gỗ với độ chênh lệch chừng 300m để lên đến độ cao 1.200m so với mực nước biển, trước khi chinh phục các cây thang dựng đứng để đến 1 trong 5 đài ngắm cảnh. Đài ngắm cảnh có thiết kế tựa như những giàn giáo xây dựng, được làm bằng hợp kim nhôm hình vuông có cạnh gần 2m và cao chừng 60m, bên trong là những cây thang dựng đứng. Từ đài 1 đến đài 5 được nối với nhau bằng hành lang dài 80m tạo thành một lối đi trên cây (Canopy Walkway).

Lối đi trên cây (Canopy Walkway) – Ảnh: Patrick Smith (nguồn flickr.com)

Đứng trên đài ngắm - một vị trí lý tưởng có thể bao quát cả khu rừng nhiệt đới nguyên sinh, du khách sẽ thấy bốn phía biển rừng đều nằm ở dưới chân, cảm giác phiêu bồng giữa màu xanh bất tận thật khó diễn tả… Không dừng lại ở đó, du khách còn có thể theo chân các hướng dẫn viên địa phương vượt qua các đoạn dốc lởm chởm để lên đỉnh Pukit Patol cao 1.607m, khám phá thiên nhiên hùng vĩ với những ngọn thác, dòng suối nằm ẩn khuất gữa rừng cây, thưởng thức bản hòa tấu tuyệt diệu của các loài chim, quan sát các loài thú có tên trong sách đỏ hoặc loài khỉ mũi dài thảng hoặc xuất hiện đây đó trong tầm mắt và sẽ thật thú vị khi được tận mắt chứng kiến các loài cây ăn thịt, loài hoa chuyên bẫy côn trùng…

Thác nước trong Vườn quốc gia Ulu Temburong – Ảnh: nguồn Tripadvisor.ie

Trung tâm Vườn quốc gia là nơi có khu nghỉ dưỡng Ulu Ulu Resort với những căn nhà gỗ khá tiện nghi, được bố trí hài hòa giữa rừng cây. Du khách có thể chọn nghỉ dưỡng tại đây để có dịp khám phá các khu rừng và bờ sông lúc hoàng hôn hoặc sắp xếp một chuyến thăm trước bình minh để trải nghiệm sự thức tĩnh của rừng, quan sát các loài chim hay động vật tìm kiếm thức ăn và ngắm bình minh từ trên Canopy Walkway… Điều thú vị hơn cả là được cảm nghiệm sâu sắc sự yên tĩnh của rừng, từ “một đêm trong rừng vắng”…

● ● ●

Là một đất nước giàu dầu mỏ, Brunei chưa bao giờ phải nghĩ đến việc khai thác rừng nhiệt đới, nhờ vậy mà các khu rừng nơi đây được bảo vệ trong tình trạng tốt nhất và ngày nay đã trở thành điểm đến hấp dẫn cho các hoạt động thư giản, giải trí… Điều thú vị là nằm ẩn khuất giữa khu rừng nhiệt đới còn có ngôi làng của người dân tộc bản địa với những căn nhà gỗ đơn sơ nhưng không kém phần thơ mộng.

Khu nghỉ dưỡng Ulu Ulu Resort – Ảnh: nguồn travelandleisureasia.com

Đến với Vườn quốc gia Ulu Temburong, du khách không chỉ được dịp khám phá khu rừng nhiệt đới hoang dã, được bơi trong những làn suối mát hay hòa mình vào âm thanh của bản giao hưởng rừng độc đáo, mà còn được dịp thăm ngôi làng cổ tích với những những cư dân hiền hòa đôn hậu và rất mực hiếu khách. Sẽ thật bất ngờ khi du khách được họ quàng lên cổ những vòng hoa biểu lộ sự qúy mến và sẵn lòng mời thưởng thức chén rượu thơm nồng đặc sản địa phương - một bổ sung hoàn hảo cho chuyến thăm rừng đầy ấn tượng…

Mai Kim Thành (Tổng hợp)