10/10/2010

LỄ HỘI GIÓNG

“Ai ơi mùng chín tháng Tư,
Không đi hội Gióng cũng hư mất người..." 

                                   (Ca dao)

Trong kho tàng dã sử Việt Nam, Thánh Gióng (một trong tứ bất tử của dân gian Việt Nam) nổi lên như một nhân vật kiệt xuất đã có công đánh thắng giặc Ân xâm lược, đem lại yên bình cho sơn hà xã tắc. Tương truyền, sau khi đánh thắng giặc Ân, Thánh Gióng đã cưỡi ngựa đến chân núi Sóc Sơn rồi bay về trời. Để ca ngợi chiến công và tưởng niệm vị anh hùng huyền thoại, hàng năm tại miền Bắc có nhiều nơi tổ chức hội Gióng, tiêu biểu trong số đó có hội Gióng tại xã Phù Đổng huyện Gia Lâm (nơi Thánh Gióng chào đời) vào ngày 8 và 9 tháng Tư âm lịch, và tại xã Phù Linh huyện Sóc Sơn (nơi Thánh Gióng hóa thân về trời) vào ngày 6 tháng Giêng âm lịch hàng năm.

Du khách tập trung về đền Thượng

Hội Gióng tại Gia Lâm là một lễ hội làng chính thống, được cử hành trên một không gian rộng lớn kéo dài từ đền Thượng đến đền Mẫu (thờ mẹ Thánh Gióng) và miếu Ban nằm trên triền đê xã Phù Đổng dài gần 3km. Không dừng lại ở một lễ hội địa phương, hội Gióng là dịp để mọi người tưởng nhớ đến vị thánh linh của dân tộc và cầu an, cầu hạnh phúc cho mọi nhà…

Xem đoàn rước trên đường

Theo truyền thuyết, ngày 9 tháng tư âm lịch là ngày Thánh Gióng đánh thắng giặc Ân nên vào ngày này hàng vạn người dân và khách thập phương đổ về xã Phù Đổng để tham dự hội. Ngay từ sáng sớm, tại khu vực thủy đình đã có các gánh hát Quan họ Bắc Ninh biểu diễn nhiều tiết mục phục vụ khách trẩy hội. Đến chính ngọ khi mặt trời đã lên thiên đỉnh cũng là lúc màn hội trận diễn ra với hai trận đánh cờ ở Đống Đàm và Soi Bia, tái hiện hai trận đánh vẻ vang trong lịch sử. Hội trận được ví như một kịch trường rộng lớn, với hàng ngàn cờ quạt, lọng che, áo hội sặc sỡ và hàng trăm diễn viên tuổi thiếu niên nhi đồng, từ các chú tiểu cổ, 28 cô tướng đóng vai tướng giặc Ân, đội quân phù giá đến phường áo đỏ, phường áo đen, phường Ái Lao… tạo nên một không khí kịch tính đầy phấn khích và không kém phần hoành tráng.

28 tướng giặc tương ứng với 28 đoàn quân được bố trí dọc con đê xã Phù Đổng

Có thể nói, song song với việc xây dựng thành một hệ thống biểu tượng mang đậm bản sắc anh hùng trong quá trình đấu tranh dựng nước và giữ nước, hội Gióng cũng đồng thời huy động được sự tham gia rất lớn từ công chúng, trở thành một lễ hội mang tính cộng đồng rất cao. Trong cuộc hội thảo khoa học quốc tế về bảo tồn và phát huy các lễ hội cổ truyền trong xã hội Việt Nam đương đại ngày 20-4-2010, các nhà nghiên cứu đã khẳng định hội Gióng là lễ hội duy nhất vùng châu thổ Bắc bộ được sự quan tâm của nhiều học giả nước ngoài.

Tái hiện trận đánh giữa quân của Thánh Gióng với giặc Ân

Vượt qua hơn 7.000 lễ hội dân gian Việt Nam khác, hội Gióng làng Phù Đổng (Gia Lâm) và đền Gióng ở Sóc Sơn là lễ hội đầu tiên của Việt Nam đã được chọn trình UNESCO công nhận di sản văn hóa phi vật thể của nhân loại.

Ngày 16-11-2010, trong cuộc họp Ủy ban liên Chính phủ của UNESCO tại thành phố Nairobi, thủ đô nước Kenya, hội Gióng ở đền Phù Đổng và đền Sóc đã được UNESCO công nhận là di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại.

Mai Kim Thành

Ảnh: TIẾN THÀNH (Tuổi Trẻ Online - 23.05.2010)