10/10/2011

ĐIỆN THÁI HÒA

Nằm trên trục Trung đạo của Kinh thành đối diện cửa Ngọ môn, điện Thái Hòa cùng với sân Đại Triều nghi là nơi nhà vua thiết đại triều. Điện được dựng từ tháng 2 năm 1805 dưới triều vua Gia Long và hoàn thành sau bảy tháng thi công. Năm 1806 nhà vua đã chính thức tổ chức lễ đăng quang tại điện này.

Điện Thái Hòa - Ảnh: nguồn htx.dongtak.net

Nguyên từ khi mới xây dụng, điện Thái Hòa tọa lạc tại vị trí Đại Cung môn; năm 1833 vua Minh Mạng đã cho dời đến vị trí hiện nay với cấu trúc và kích thước được giữ nguyên, duy có phần nội thất được trang trí lại cho đẹp và lộng lẫy hơn. Điện đã qua nhiều lần tu bổ: năm Thành Thái thứ ba (1891) nhà vua đã cho trùng tu vì bị hư hỏng nhiều; năm Thành Thái thứ 11 (1899) nhà vua lại cho lát nền bằng gạch hoa theo kiểu phương Tây thay cho gạch Bát Tràng vốn được sử dụng từ trước; năm 1923 vua Khải Định cho tu sửa toàn bộ, làm thêm hệ thống cửa trước và sau bằng gỗ gắn kiếng (nguyên thủy hai mặt này để trống và che bằng những bức sáo), làm mới bửu tán bằng pháp lam, các diềm gỗ chạm lộng thếp vàng… gần đây nhất là vào những năm 1990 - 1991, điện Thái Hòa được lợp lại mái, phục chế các hình đắp nổi, nóc, tè, thay thế các cột bị mục và sơn son thếp vàng toàn bộ nội thất…

Nghi môn, cầu Trung Đạo, sân Đại triều nghi và điện Thái Hòa – Ảnh: nguồn thanglonghanoi.gov.vn

Được dựng trên nền cao 2,32m, điện Thái Hòa có chiều dài 44m, sâu 30,5m, cao 11,8m với chính tịch năm gian hai chái và tiền tịch bảy gian hai chái, bố cục theo lối trùng thiềm điệp ốc (mái chồng mái, nhà liền nhà), mái lợp ngói hoàng lưu ly, trên bờ nóc đắp lưỡng long triều nguyệt ở giữa và hồi long ở hai đầu. Trong điện 80 cây cột bằng gỗ lim được sơn son vẽ rồng vàng vờn mây trên sóng nước (long vân thủy ba), trên các đố bảng và liên ba được trang trí theo lối xen kẻ một bức tranh một bài thơ (nhất thi nhất họa) với những hình ảnh rồng mây, hoa văn, hoa lá đặc sắc; ở mỗi lòng căn trên trần có treo lồng đèn bát giác, lục giác với các mặt gắn kính ngũ sắc tạo cho cung điện nét rực rỡ uy nghi.

Thái Hòa điện – Ảnh: nguồn 3.thuathienhue.gov.vn

Tại gian chính giữa có treo một bức hoành phi đề ba chữ “Thái Hòa Điện”, bên trong ngai vàng được đặt trên bệ ba tầng, trên trần rủ xuống một bửu tán – tất cả đều sơn son thếp vàng; phía sau ngai vàng là một bức trướng lớn bằng bát tô vàng thêu hình rồng giao rất sinh động… Một số ché và đồ xưa cũng được đưa vào trang trí làm cho nội điện bớt phần đơn điệu; phía trước sân còn xếp một hàng đôn bằng đá chạm, trên đó đặt những thống lớn trồng nhiều loại cây cảnh quý hiếm đã tạo thêm vẻ tươi mát cho không gian điện Thái Hòa.

Điện Thái Hòa – Ảnh tư liệu (nguồn starrynight4coco.blogspot.com)

Nằm giữa cầu Trung Đạo và điện Thái Hòa, sân Đại Triều nghi có bề ngang 53m và sâu 60m gồm ba bậc: bậc cao nhất dành cho các quan từ tam phẩm trở lên, bậc giữa dành cho các quan từ tứ phẩm đến cửu phẩm, bậc sau cùng dành cho các kỳ cựu hương lão, khách mời của nhà vua.

Ngoài hai lần thiết triều mỗi tháng, điện Thái Hòa còn là nơi tổ chức những lễ lượt lớn của triều đình như lễ đăng quang, lễ sắc phong hoàng thái tử, lễ vạn thọ, lễ tiếp sứ thần các nước lớn… vào những dịp này, nhà vua đội mũ cửu long, mặc hoàng bào, lưng đeo đai, chân đi hia, tay cầm hốt ngự tọa uy nghi trên ngai vàng; các quan thì mặc triều phục theo phẩm trật. Chỉ các quan tứ trụ và hoàng thân quốc thích mới được đứng hai bên trong điện, còn tất cả các quan từ nhất phẩm đến cửu phẩm và hương lão, thích lý đều phải đứng ngoài sân đại triều theo vị trí được quy định bởi các phẩm sơn (bia đá nhỏ) dựng hai bên sân, quan văn bên phải và quan võ bên trái. Các buổi thiết đại triều được bắt đầu rất sớm và thường kết thúc trước khi mặt trời lên.

Rồng Tiên trên mái điện Thái Hòa – Ảnh: nguồn my.opera.com

Tham quan điện Thái Hòa, du khách như đang lạc vào giang sơn của loài rồng bởi tại đây hình ảnh con rồng được dùng để trang trí khắp nơi với đủ hình thái dáng vẻ trông thật sống động. Điều này quả không lạ khi huyền sử Việt Nam nhận mình là con Rồng cháu Tiên và quan niệm Đông phương xem rồng là biểu trưng của vương quyền. Điểm đáng ngạc nhiên là ở trong điện Thái Hòa, mùa đông thấy ấm hơn và mùa hè lại rất mát; từ vị trí trung tâm nơi đặt ngai vàng có thể nghe tiếng nói từ khắp nơi trong điện. Nhiều nhà thẩm âm và kiến trúc đã từng nghiên cứu nhưng vẫn chưa đưa ra được lý giải nào về những phát hiện thú vị này.

Điện Thái Hòa và sân Đại triều nghi – Ảnh: nguồn skyscrapercity.com

Đáng mừng là trải qua bao thăng trầm dâu bể, điện Thái Hòa vẫn bảo tồn nguyên vẹn được dáng dấp thuở ban đầu.

Mai Kim Thành