10/10/2010

BIA TIẾN SĨ: DI SẢN TƯ LIỆU THẾ GIỚI

Trong phiên họp toàn thể thường niên Ủy ban Ký ức Thế giới khu vực Châu Á - Thái Bình Dương của UNESCO tổ chức tại Macau (Trung Quốc) ngày 9-3-2010, hồ sơ Bia đá các khoa thi Tiến sĩ triều Lê và Mạc (1442 – 1779) tại Văn Miếu - Quốc Tử Giám đã được công nhận là Di sản tư liệu thế giới.

Vậy là sau Mộc bản Triều Nguyễn, 82 bia đá Tiến sĩ Văn Miếu - Quốc Tử Giám đã là di sản tư liệu thứ hai của Việt Nam được đưa vào danh mục Di sản tư liệu thuộc chương trình Ký ức Thế giới của UNESCO. 82 bia đá Tiến sĩ là một tập hợp gồm 82 tấm bia bằng đá được tích lũy trong quá trình hơn 300 năm, tương ứng với 82 khoa thi được biết đến dưới các triều Lê – Mạc. Trên mỗi tấm bia đều có nội dung bằng chữ Hán gồm một bài ký ghi lại quá trình tổ chức khoa thi cùng tên tuổi, quê quán của những người thi đỗ trong kỳ thi tuyển Tiến sĩ đương triều.

Bia Tiến sĩ tại Văn Miếu Ảnh HỒNG HẠNH - (Dantri.com.vn – 10.3.2010)

Có thể xem việc dựng các bia đá như là một hình thức tuyên dương nhằm vinh danh những người thi đỗ Tiến sĩ trong các triều đại ngày trước, trong đó có nhiều tên tuổi lớn được ghi nhận như Ngô Sĩ Liên, Ngô Thì Nhậm, Lê Qúy Đôn, Lương Thế Vinh, Lương Nhữ Học… Tấm bia đầu tiên dựng năm 1484 (đời vua Lê Thánh Tông) ghi lại lịch sử khoa thi năm 1442, bia cuối cùng được dựng năm 1780 ghi lại lịch sử khoa thi năm 1779 (đời vua Lê Hiển Tông).

Không chỉ dừng lại ở dòng tư liệu giới thiệu về một giai đoạn lịch sử nhất định, các văn bia được các danh nhân hay trí thức lớn biên soạn đã hình thành những áng văn vô giá, phản ảnh việc đào tạo và tuyển dụng nhân tài, trị quốc dựa vào thực học của người xưa rất đáng cho thời nay học hỏi và trân trọng. Điểm đáng qúy ở những bia đá này là những độc bản được lưu giữ tại chỗ và liên tục với các hoa văn và văn tự còn rõ ràng, chưa kể với những lối viết khác nhau đã trở thành những tác phẩm thư pháp độc đáo, chuyển tải những giá trị vượt không gian và thời gian…

Mai Kim Thành